Thời điểm chịu rủi ro trong hợp đồng mua bán

Câu hỏi:

Xin chào Luật sư, tôi có một câu hỏi muốn được Luật sư tư vấn như sau. Tôi mới mua một chiếc xe máy, vậy rủi ro được chuyển cho tôi kể từ khi tôi nhận được chiếc xe có đúng không ạ? Mong được Luật sư giải đáp, tôi xin cảm ơn!

Trả lời:

Chào bạn, với câu hỏi của bạn chúng tôi xin được trả lời như sau:

Theo quy định tại Điều 441 Bộ luật Dân sự 2015 về Thời điểm chịu rủi ro:

“1. Bên bán chịu rủi ro đối với tài sản trước khi tài sản được giao cho bên mua, bên mua chịu rủi ro đối với tài sản kể từ thời điểm nhận tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

2. Đối với hợp đồng mua bán tài sản mà pháp luật quy định tài sản đó phải đăng ký quyền sở hữu thì bên bán chịu rủi ro cho đến khi hoàn thành thủ tục đăng ký, bên mua chịu rủi ro kể từ thời điểm hoàn thành thủ tục đăng ký, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Việc xác định thời điểm chịu rủi ro đối với tài sản trong hợp đồng mua bán tài sản trước hết do các bên thỏa thuận. Theo thỏa thuận của các bên, rủi ro xảy ra đổi với tài sản ở bất kỳ thời điểm nào khi hợp đồng chưa chấm dứt có thể do bên bán hoặc bên mua chịu. Trong trường hợp các bên không có thỏa thuận, pháp luật xác định thời điểm chịu rủi ro đối với tài sản dựa vào thời điểm chuyển quyền sở hữu tài sản từ bên bán sang bên mua. Theo đó, đối với tài sản không phải đăng ký quyền sở hữu thì thời điểm chịu rủi ro được chuyển cho bên mua từ thời điểm bên mua nhận được tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

Đối với tài sản phải đăng ký quyền sở hữu thì bên mua phải chịu rủi ro kể từ thời điểm hoàn thành thủ tục đăng ký, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Như vậy, kể từ thời điểm hoàn thành thủ tục đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản mua bán thì bên mua có quyền sở hữu đối với tài sản mua bán, cho nên bên mua phải chịu rủi ro kể cả trường hợp bên mua chưa nhận tài sản mua bán.

Căn cứ những quy định và phân tích ở trên thì có thể thấy xe máy là loại tài sản phải đăng ký quyền sở hữu, do vậy, thời điểm chịu rủi ro của bên mua là sau khi hoàn thành thủ tục đăng ký xe tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Vì thế, mặc dù bên bán đã giao xe cho bạn nhưng khi đó rủi ro vẫn thuộc về bên bán, chỉ khi đăng ký xong thì rủi ro mới được chuyển sang cho bạn.

Trong trường hợp các bên không có thỏa thuận thì thời điểm chuyển rủi ro của hàng hóa căn cứ theo quy định tại Luật Thương mại năm 2005 các điều 57, 58, 59, 60, 61 cụ thể như sau:

– Chuyển rủi ro trong trường hợp có địa điểm giao hàng xác định: (điều 57)
Nếu bên bán có nghĩa vụ giao hàng cho bên mua tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua khi hàng hoá đã được giao cho bên mua hoặc người được bên mua uỷ quyền đã nhận hàng tại địa điểm đó, kể cả trong trường hợp bên bán được uỷ quyền giữ lại các chứng từ xác lập quyền sở hữu đối với hàng hoá.

– Chuyển rủi ro trong trường hợp không có địa điểm giao hàng xác định: (điều 58)
Nếu hợp đồng có quy định về việc vận chuyển hàng hoá và bên bán không có nghĩa vụ giao hàng tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua khi hàng hoá đã được giao cho người vận chuyển đầu tiên.

– Chuyển rủi ro trong trường hợp giao hàng cho người nhận hàng để giao mà không phải là người vận chuyển (điều 59)
Nếu hàng hoá đang được người nhận hàng để giao nắm giữ mà không phải là người vận chuyển thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua thuộc một trong các trường hợp sau: Khi bên mua nhận được chứng từ sở hữu hàng hoá; Khi người nhận hàng để giao xác nhận quyền chiếm hữu hàng hoá của bên mua.

– Chuyển rủi ro trong trường hợp mua bán hàng hoá đang trên đường vận chuyển (điều 60)
Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, nếu đối tượng của hợp đồng là hàng hoá đang trên đường vận chuyển thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua kể từ thời điểm giao kết hợp đồng.

– Chuyển rủi ro trong các trường hợp khác: (điều 61)

Việc chuyển rủi ro trong các trường hợp khác được quy định như sau: Ngoài các trường hợp đã phân tích ở trên thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua, kể từ thời điểm hàng hóa thuộc quyền định đoạt của bên mua và bên mua vi phạm hợp đồng do không nhận hàng; Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá không được chuyển cho bên mua, nếu hàng hoá không được xác định rõ ràng bằng ký mã hiệu, chứng từ vận tải, không được thông báo cho bên mua hoặc không được xác định bằng bất kỳ cách thức nào khác.